गुरुचरित्र अध्याय ३२ भाग २/२
येणेंपरी नदीसी । गेली नारी पतीसरसीं ।
कुंड केलें अग्नीसीं । काष्टें शेणी अपरिमित ॥ १०१ ॥
अग्निकुंडसंनिधेसीं । ठेविलें तया प्रेतासी ।
बोलावोनि सुवासिनींसी । देती झाली वाणें देखा ॥ १०२ ॥
सुपें चोळी कुंकुमेसीं । हळदी काजळ परियेसीं ।
तोड-कंठसूत्रेसीं । सुवासिनींसी देतसे ॥ १०३ ॥
गंधपुष्प-परिमळेसीं । पूजा केली सुवासिनींसी ।
द्रव्य दे ती अपारेसी । समस्त ब्राह्मणां तये वेळीं ॥ १०४ ॥
नमन करुनि समस्तांसी । निरोप मागतसे हर्षी ।
आपण जात्यें माहेरासी । लोभ असो द्यावा म्हणतसे ॥ १०५ ॥
माझा पिता शूलपाणि । माता गौरी अंतःकरणीं ।
आम्हां बोलाविलें सगुणीं । प्रेमभावेंकरुनियां ॥ १०६ ॥
आला सण दिपवाळी । आम्ही जातों मातेजवळी ।
पतीसहित मन निर्मळीं । जात्यें लोभ असों द्यावा ॥ १०७ ॥
समागमी लोक आपुले । होते जे कां सवें आले ।
त्यांसी सांगतसे बोलें । जावें परतोनि ग्रामासी ॥ १०८ ॥
पुसतां श्र्वशुरमामीसी । त्यांतें तुम्हीं न सांगावें ऐसी ।
प्राण देतील आम्हांसरसी । वंशहत्या तुम्हां घडेल ॥ १०९ ॥
त्यांसी तुंम्हीं म्हणावें ऐसें । क्षेम आहेति तीर्थवासें ।
भीमातीर स्थान असे । श्रीगुरुचें संनिधानीं ॥ ११० ॥
आल्यें श्रीगुरुदर्शनासी । आरोग्य झालें पतीसी ।
राहिलीं आपुले संतोषीं । म्हणोनि सांगा आमुचे घरीं ॥ १११ ॥
ऐसें सासूश्र्वशुरासी । तैसेंचि आमुचे मातापित्यासी ।
इष्ट-जन-सोइरियांसी । सांगा येणेंपरी तुम्ही ॥ ११२ ॥
ऐसें वचन ऐकोन । दुःख करिती सकळ जन ।
आपण असे हास्यवदन । प्रेताजवळी उभी देखा ॥ ११३ ॥
अग्निकुंडीं तत्क्षणीं । घलिताति काष्ठें शेणी ।
तों आठवण झाली तिचे मनीं । योगेश्र्वराचा उपदेश ॥ ११४ ॥
रुद्राक्ष काढोनियां दोनी । बांधीतसे प्रेतश्रवणीं ।
कंठसूत्री ठेवूनि दोनी । पसतसे ब्राह्ंमणांसी ॥ ११५ ॥
विनवीतसे द्विजांसी । संकल्प केला मीं मानसीं ।
श्रीगुरुमूर्ति आहे कैशी । आपले दृष्टीं पाहीन ॥ ११६ ॥
दर्शन करुनि स्वामीसी । त्वरित येईन अग्निकुंडापाशी ।
आज्ञा झालिया वेगेसीं । त्वरित येईन म्हणतसे ॥ ११७ ॥
ऐकोनि तियेचें वचन । म्हणती समस्त विद्वजन ।
दहना न होतां अस्तमान । त्वरित जाऊनि तुम्हीं यावें ॥ ११८ ॥
पुसोनियां ब्राह्मणांसी । निघाली नारी संगमासी ।
जेथें असे हृषीकेशी । श्रीनृसिंहसरस्वती ॥ ११९ ॥
सवें येती नगरनारी- । सह-ब्राह्मण नानापरी ।
कौतुक पाहती मनोहरी । पतिव्रता स्त्रियेचे ॥ १२० ॥
जातां मार्गी स्तोत्र करी । म्हणे स्वामी नरकेसरी ।
अभाग्य आपुलें पूर्वापरी । म्हणोनि आम्हां अव्हेरिलें ॥ १२१ ॥
तूंचि दाता सर्वेश्र्वर । शरणांगता आधार ।
ऐसें तुझें ब्रीद थोर । कामीं आपणा न लाधेंचि ॥ १२२ ॥
हेळामात्रें त्रिभुवनासी । रचिसी रजपगुणेसीं ।
सत्वगुणें सृष्टिसी । प्रतिपाळिसी तूंचि स्वामी ॥ १२३ ॥
तमोगुण असे ऐसी । प्रलय समस्त जीवांसी ।
तीनी गुण तूंचि होसी । त्रिमूर्ति तूंचि देवा ॥ १२४ ॥
तुजपाशीं सर्व सिद्धि । वळंगत राहती नवनिधि ।
देखिली आमुची कुडी बुद्धि । म्हणोनि मातें अव्हेरिलें ॥ १२५ ॥
एखादा नर बाधा करी । जावोनि सांगती राजद्वारीं ।
क्षण न लागतां अवसरीं । साह्य करिती तयांचे ॥ १२६ ॥
रोग येतां मनुष्यासी । घेऊनि जाती वैद्यापाशीं ।
औषधें करिती तात्काळेसीं । आरोग्य होय तयांतें ॥ १२७ ॥
तूं त्रैमूर्तीचा अवतार । ख्याति झाली अपरांपर ।
भक्तजनां आधार । म्हणोनि वानिती सकळ जन ॥ १२८ ॥
अपराध आपण काय केले । वीस गांवें भेटीसी आल्यें ।
मातापित्यांते विसरल्यें । तुझ्या ध्यानें स्वामिया ॥ १२९ ॥
होसील तूंचि मातापिता । म्हणोनि आलों गा धांवतां ।
भेटी होतां आरोग्यता । पतीस होईल म्हणोनि ॥ १३० ॥
आपुले समान असती नारी । त्यांसी असती पुत्र कुमरी ।
आपण जाहल्यें दगडापरी । पुत्र नाही आपणांसी ॥ १३१ ॥
पति आपुला सदा रोगी । कैंचा पुत्र आपुले अंगीं ।
म्हणोनि याचि काम्यालागीं । निघोनि आल्यें स्वामिया ॥ १३२ ॥
आरोग्य होईल पतीसी । पुत्र होतील आपणासी ।
आशा धरुनि मानसीं । आल्यें स्वामी कृपासिंधु ॥ १३३ ॥
पुरला माझा मनोरथ । आरोग्य जाहला प्राणनाथ ।
पुत्र जाहले बहुत । नवस जाहला स्वामिया ॥ १३४ ॥
मनोरथ जाहला आम्हांसी । म्हणोनि येत्यें पुसावयासी ।
जाऊं आतां परलोकासी । कीर्ति तुझी घेऊनियां ॥ १३५ ॥
ऐसेपरी ध्यान करीत । आली अमरजासंगमा त्वरित ।
वृक्ष असे अश्र्वत्थ । देखती झाली स्वामियासी ॥ १३६ ॥
उभी ठाकोनियां दुरी । साष्टांगी नमन करी ।
श्रीगुरु म्हणती तये आवसरीं । सुवासिनी होईं ध्रुव ॥ १३७ ॥
ऐसें म्हणतां मागुती । नमन करी एकभक्तीं ।
पुनरपि स्वामी तेणेंच रीतीं । अष्टपुत्री होय म्हणतसे ॥ १३८ ॥
ऐसें वचन ऐकोन । हास्य करिती सकळ जन ।
सांगताति विस्तारोन । श्रीगुरुपाशी तयेवेळी ॥ १३९ ॥
विप्र म्हणती स्वामियासी । इचा पति पंचत्वासी ।
पावला परंधामासी । सुवासिनी केवीं होय ॥ १४० ॥
नेलें प्रेत स्मशानासी । हे आली असे सहगमनासी ।
निरोप घ्यावया तुम्हांपाशी । आली असे स्वामिया ॥ १४१ ॥
तुमचा निरोप घेऊनि । अग्निकुंडा जाऊनि ।
समागमे पतिशयनीं । दहन करणें इयेसी ॥ १४२ ॥
ऐकोनि ब्राह्मणांचे वचन । श्रीगुरु म्हणती हांसोन ।
इचें स्थिर अहेवपण । मरण कैचें घडे इसीं ॥ १४३ ॥
म्हणती श्रीगुरु तये वेळीं । आणा प्रेत आम्हांजवळी ।
प्राण गेला कवणें काळी । पाहूं म्हणती त्या अवसरीं ॥ १४४ ॥
श्रीगुरु म्हणती द्विजांसी । आमुचे वाक्य जाहलें ऐसी ।
अहेवपण स्थिर इयेसी । संदेह न धरा मनांत ॥ १४५ ॥
या बोलाचा निर्धारु । करील आतां कर्पूरगौरु ।
नका प्रेत संस्कारु । आणा म्हणती आपणाजवळी ॥ १४६ ॥
श्रीगुरुचा निरोप होतां । आणूं गेले धांवत ।
लोक कौतुक पहात । अभिनव म्हणती सकळही जन ॥ १४७ ॥
इतुकें होतां अवसरीं । आले तेथें विप्र चारी ।
पूजा करिती मनोहरी । श्रीगुरुची भक्तीनें ॥ १४८ ॥
रुद्रसूक्त म्हणोनि । अभिषेक करिती गुरुचरणीं ।
षोडशोपचार विस्तारोनि । पूजा करिती भक्तीसी ॥ १४९ ॥
तीर्थपूजा नानापरी । पूजा करिती उपचारी ।
इतुकें होतां अवसरीं । घेऊनि आले प्रेतासी ॥ १५० ॥
प्रेत आणोनियां देखा । ठेविलें श्रीगुरुसन्मुखा ।
श्रीगुरु म्हणती विप्रलोकां । सोडा दोर वस्त्र याचें ॥ १५१ ॥
चरणतीर्थ तये वेळीं । देती तयां विप्रांजवळी ।
प्रोक्षा म्हणती तात्काळीं । प्रेत सर्वांगीं स्नपन करा ॥ १५२ ॥
श्रीगुरुनिरोपें ते ब्राह्मण । प्रेतासी करिती तीर्थस्नपन ।
अमृतदृष्टीं श्रीगुरु आपण । पाहती प्रेत सर्वांगीं ॥ १५३ ॥
पाहतां सुधादृष्टीनें । प्रेत जाहलें संजीवन ।
उठोनि बैसला तत्क्षण । अंग मुरडीत परियेसा ॥ १५४ ॥
नग्न म्हणोनि लाजत । प्रेता झालें सर्व चेत ।
नवीं वस्त्रें नेसत । येवोनि कडे बैसला ॥ १५५ ॥
बोलावूनि स्त्रियेसी । पुसतसे विस्तारेसी ।
कोठें आणिलें आपणासी । यतीश्र्वर कवण सांग ॥ १५६ ॥
इतुके लोक आले असतां । कां वो न करसी तूं चेता ।
निद्रा आली मदोन्मत्ता । म्हणोनि पुसे स्त्रियेसी ॥ १५७ ॥
ऐकून पतीचें वचन । सांगती झाली विस्तारुन ।
उभीं राहून दोघेजण । नमन करिती श्रीगुरुसी ॥ १५८ ॥
चरणावरी माथा ठेवून । स्तोत्र करिती दोघेजण ।
पहाती सकळही जन । महानंद प्रवर्तला ॥ १५९ ॥
म्हणती पापरुपी आपण । पाप केलें दारुण ।
पापवासना अनुसंधान । जन्म जाहला स्वामिया ॥ १६० ॥
दुर्बुद्धिने पापीं वर्तलों । पापसागरीं बुडालों ।
तुझें स्मरण विसरलों । त्रयमूर्ति जगद्गुरु ॥ १६१ ॥
समस्त जीवमात्रासी । रक्षिता शंकर तूंचि होसी ।
ख्याति तुझी त्रिभुवनासी । शरणागता रक्षका ॥ १६२ ॥
त्राहि त्राहि जगद्गुरु । विश्र्वमूर्ति परात्परु ।
ब्रह्मा-विष्णु-महेश्र्वरु । सच्चिदानंदस्वरुपा ॥ १६३ ॥
त्राहि त्रहि विश्र्वकर्ता । त्राहि त्राहि जगद्भर्ता ।
कृपासागरा गुरुनाथा । भक्तजनवरप्रदा ॥ १६४ ॥
जय जया गुरुमूर्ति । जटाजूटा पशुपति ।
अवतरलासी तूं क्षितीं । मनुष्यदेह धरुनियां ॥ १६५ ॥
त्राहि त्राहि पिनाकपाणी । त्राहि देवा तूं शिरोमणि ।
भक्तजनां पाळोनि । रक्षितोसि निरंतर ॥ १६६ ॥
सर्वां तूंचि वससी । नमन तुझे चरणांसी ।
मज ऐसा गमलासी । मातारुपी वर्तत ॥ १६७ ॥
विश्र्वकरणी तूंचि करिसी । हेळामात्रें सृष्टि रचिसी ।
मज ऐसा गमलासी । ज्ञानरुपें वर्तत ॥ १६८ ॥
त्रिभुवनीं तुझी करणी । माथा ठेविला तुझे चरणीं ।
निश्र्चय केला माझे मनीं । पुनरपि जन्म नव्हे आतां ॥ १६९ ॥
तुझें नायके एखादा जरी । कोपसी त्वरित तयावरी ।
माझें मनीं येणेंपरि । अकलंकरुप दिसतोसि ॥ १७० ॥
क्रोध नाहीं तुझे मनीं । आनंदमूर्ति तूंचि सगुणी ।
भक्तजनातें करी रक्षणी । कृपासागरा स्वामिया ॥ १७१ ॥
जीवमात्रा कृपा करिसी । शरणागतातें रक्षिसी ।
इहपर सौख्य देसी । चतुर्विध पुरुषार्थ ॥ १७२ ॥
तूंचि कारुण्य-सागरु । चिन्मात्राचा आगरु ।
श्रीनृसिंहसरस्वती गुरु । क्षमा करणें स्वामिया ॥ १७३ ॥
ऐसें नानापरीसी । स्तोत्र केलें श्रीगुरुसी ।
श्रीगुरुमूर्ति संतोषीं । आश्र्वासिती तये वेळीं ॥ १७४ ॥
अष्ट पुत्र पूर्णायुषी । हो कां श्रीमंत अतिहर्षी ।
गेले तुमचे सर्वदोषी । देहांतीं मुक्ति तुम्हां ॥ १७५ ॥
चतुर्विध पुरुषार्थ । लभ्य झाले तुम्हां सत्य ।
सांडोनियां संदेह त्वरित । सुखें असा म्हणती देखा ॥ १७६ ॥
इतुकें होतां अवसरीं । मिळाल्या होत्या नगरनारी ।
जयजयकार अपरांपरी । प्रवर्तला तये वेळीं ॥ १७७ ॥
नमन करिती सकळही जन । स्तोत्र करिती गायन ।
करिताति निरांजन । जयजयकार प्रवर्तला ॥ १७८ ॥
तयांमध्ये विप्र एक । होता कुबुद्धिक ।
याचें गृह होतें नरकीं । म्हणोनि पुसे श्रीगुरुसी ॥ १७९ ॥
विप्र म्हणे श्रीगुरुसी । विनंति स्वामी परियेसीं ।
संशय आमुच्या मानसीं । होतसे स्वामिया ॥ १८० ॥
वेदशास्त्र-पुराण । बोलताति सनातन ।
‘ ब्रह्मलिखित सत्य ‘ जाण । म्हणोनि वाक्य निरंतर ॥ १८१ ॥
घडला नाहीं अपमृत्यु यासी । दिवामरण सुखांतरेसीं ।
त्याचा आला प्राण कैसी । ब्रह्मलिखित सत्य कीं मिथ्या ॥ १८२ ॥
न कळे याच्या अभिप्राया । निरोपावें गुरुराया ।
श्रीगुरु सांगती हांसोनियां । तया मूर्ख ब्राह्मणासी ॥ १८३ ॥
श्रीगुरु म्हणती ब्राह्मणासी । सांगेन तुज विस्तारेसीं ।
पुढें जन्म होय त्यासी । एकचित्तें परियेसा ॥ १८४ ॥
आम्हीं तया ब्रह्मयापाशीं । मागून घेतलें कारणेसीं ।
पुढील जन्मांत परियेसीं । वर्षे तीस संख्या ते ॥ १८५ ॥
भक्तजन रक्षावयासी । मागितलें आम्ही ब्रह्मयापाशीं ।
म्हणूनि सांगती विस्तारेसीं । तया विप्रवर्गापुढें ॥ १८६ ॥
तटस्थ झाले सकळही जन । साष्टांग करिती नमन ।
गेले आपुलाले स्थाना । ख्याति झाली चहूं राष्ट्रीं ॥ १८७ ॥
पतिव्रतेनें पतीसहित । स्नान केलें संगमांत ।
अंतःकरणीं संतोष बहुत । पूजा करिती भक्तिनें ॥ १८८ ॥
अपार द्रव्य वेंचून । करिती तेथें आराधन ।
सूर्य गेला अस्तमाना । आले श्रीगुरु मठासी ॥ १८९ ॥
स्त्रीपुरुष नमस्कार । करिताति वारंवार ।
पूजासामग्री उपचार । आरति करिती श्रीगुरुसी ॥ १९० ॥
सिद्ध म्हणे नामधारका । पुढें जाहलें अपूर्व ऐका ।
कथा असे अति विशेषा । सांगेन एकचित्तें ॥ १९१ ॥
म्हणोनि सरस्वती-गंगाधर । सांगे गुरुचरित्र विस्तार ।
ऐकतां होय मनोहर । सकळाभीष्ट पाविजे ॥ १९२ ॥
॥ इति श्रीगुरुचरित्रामृते परमकथाकल्पतरौ
श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्ध-नामधारकसंवादे
मृतविप्रसंजीवनं नाम द्वात्रिंशोऽध्यायः ॥
- Read Previous Lesson – Shri Guru Charitra Adhyay 31
- Read Next Lesson– Shri Guru Charitra Adhyay 33
- Read – Sampurna Guru Charitra Prayan in Marathi.
